73. Gebiedende wijs
De gebiedende wijs krijgt geen -
t
, behalve in enkele vaste zegswijzen en als er
u
(als onderwerp) bij staat.
Red het milieu. Meld u aan. Word lid. Komt dat zien! Loopt u door.
Voor de gebiedende wijs wordt – op een enkele uitzondering na – de ik-vorm gebruikt:
Ik ga naar huis. Ga naar huis! Ik word lid. Word lid!
Alleen in enkele vaste formuleringen of oude zegswijzen komt er
-t
achter:
Bezint eer ge begint. Verheft uw hart. Komt dat zien. Beidt uw tijd.
De gebiedende wijs met
u
krijgt wel een
t
:
Draait u zich even om. Loopt u door. Wendt u zich tot de directie.
Maar
u
moet dan wel het onderwerp van de zin zijn. Dat is niet het geval als
u
vervangen kan worden door
uzelf
. Vergelijk de volgende voorbeelden:
- Hoed u voor charlatans.
(
u
= uzelf) ↔
Hoedt u zich voor charlatans.
- Kleed u maar weer aan.
(
u
= uzelf) ↔
Kleedt u zich maar weer aan.
- Meld u aan.
(
u
= uzelf) ↔
Meldt u zich aan.
Bij de werkwoorden
houden
,
glijden
,
rijden
,
snijden
en
uitscheiden
is in de gebiedende wijs de vorm zonder -
d
het gebruikelijkst:
hou op
,
glij niet uit
,
rij zachter
,
snij door
,
schei uit
.