In een samenstelling die bestaat uit een langere woordgroep of een zinnetje plus een ander woord, komen tussen de delen van de woordgroep of het zinnetje streepjes. In samenkoppelingen (woordgroepen die als één begrip fungeren) staat na elk deel een streepje.

nek-aan-nekrace, doe-het-zelfzaak, boter-kaas-en-eieren spelen

Een combinatie als nek aan nek is een woordgroep, die je in losse woorden schrijft; zie ook regel 52. Als je zo’n woordgroep met een ander woord (zoals race) combineert tot een samenstelling, dan komen er streepjes tussen de delen van de woordgroep: nek-aan-nekrace. Tussen de woordgroep en het andere woord mag je een streepje toevoegen voor de leesbaarheid: nek-aan-nek-race is ook goed (zie regel 66). Het zinnetje doe het zelf schrijf je ook los, maar in de samenstelling doe-het-zelfzaak komen er streepjes tussen de delen van het zinnetje. Ook goed is doe-het-zelf-zaak (met extra streepje, zie weer regel 66).

Andere voorbeelden: mond-en-klauwzeer (mond en klauw + zeer), plus-en-minmethode (plus en min + methode), half-om-halfgehakt, (half om half + gehakt), negen-tot-vijftype (negen tot vijf + type); blijf-van-mijn-lijfhuis (blijf van mijn lijf + huis), pluk-zewetgeving (pluk ze + wetgeving), je-kunt-de-pot-ophouding (je kunt de pot op + houding).

Zeker als het voorlaatste woord van zo’n samenstelling een voorzetsel of een ander klein woord is, kun je vóór dat voorlaatste woord het best een streepje zetten voor de duidelijkheid: pluk-ze-wetgeving, een je-kunt-de-pot-op-houding. (Zie weer regel 66.)

Ook juist zijn: ‘pluk ze’-wetgeving, ‘je kunt de pot op’-houding. Met de aanhalingstekens en het streepje maak je duidelijk dat het geheel bij elkaar hoort, terwijl het zinnetje prettiger leesbaar is zonder koppeltekens. Dat geldt zeker als het zinnetje langer is: een ‘van je hela, hola, houd er de moed maar in’-stemming leest prettiger dan een van-je-hela-hola-houd-er-de-moed-maar-in-stemming.

Ook in mama’s-kindje (moederskindje) komt een streepje. Met die woordcombinatie is iets anders bedoeld dan ‘een kindje van mama’. Deze betekenis (een kindje van mama) wordt weergegeven met de woordgroep mama’s kindje (dus zonder streepje). Vergelijk ook:

- De cabaretiers hebben veel succes met hun oma’s-act. (waarin ze twee oma’s naspelen)

- Oma’s act was weer succesvol. (het optreden van oma)

In samenstellingen als knip-en-plakwerk en gooi-en-smijtwerk komen streepjes vóór en na en en niet slechts één weglatingsteken (knip- en plakwerk is dus niet goed). Het gaat hier namelijk niet om een combinatie van knipwerk en plakwerk waarin werk één keer is samengetrokken, maar om een samenstelling van werk met de woordgroep knip en plak. Vergelijkbaar zijn: paard-en-wagenverhuur, winst-en-verliesrekening, huis-tuin-en-keukenmiddelen, keel-neus-en-oorarts. Zie regel 67 voor samentrekkingen (in- en uitvoer).

Soms kom je gevallen tegen waarbij een woordgroep áchter een ander woord wordt geplakt en daarmee een samenstelling vormt. Ook dan komen er streepjes tussen de delen van de woordgroep: milieu + officier van justitie wordt milieuofficier-van-justitie, en moeras + vergeet-mij-niet wordt moerasvergeet-mij-nietje. Een verduidelijkend streepje invoegen mag natuurlijk: milieu-officier-van-justitie en moeras-vergeet-mij-nietje zijn ook goed.

Zie regel 61 voor samenstellingen met gelijkwaardige delen (zwart-witfoto, kop-hals-rompboerderij).

In samenstellingen als knip-en-plakwerk is één kernwoord aan te wijzen: het laatste woord. Het gaat om een bepaald soort ‘werk’. Als er niet duidelijk één kernwoord is, is er sprake van een samenkoppeling. Dan heb je te maken met een woordgroep die in z’n geheel als één begrip is gaan fungeren. Dat geef je aan door tussen alle delen een streepje te plaatsen: een sta-in-de-weg, boter-kaas-en-eieren spelen, diefje-met-verlos spelen, haasje-over doen, een staakt-het-vuren, drie-in-de-pan, doe-het-zelven, vind-ik-leuken.

Bij constructies als de voors en tegens en de ins en outs komen helemaal geen streepjes: dit zijn woordgroepen.

Zie regel 53 voor woordgroepen uit andere talen.