De klanken [s] en [z] kun je op verschillende manieren opschrijven.

Als gevolg van regel 1b (de herkomst van woorden) zijn er voor de s-klank verschillende schrijfwijzen: c in cent, cc in accessoire (ook vaak met [ks]-uitspraak), ce in placemat, ç in reçu, sc in scène, sch in logisch, se in casework, ss in stress, t in optie en z in hertz.

De slot-s van een woord verandert soms in een z als er een uitgang achter komt, maar lang niet altijd: laars - laarzen maar kaars - kaarsen, en poreus - poreuze maar heus - heuse. Hieronder staan de meestvoorkomende patronen.

De s voor de uitgang -en blijft staan bij de volgende woorden (en in samenstellingen die op zo'n woord eindigen): balansen, briesen, cadansen, dansen, fronsen (het werkwoord), harsen, impulsen, kaarsen, kansen, kersen, koersen, kousen, kransen, lansen, marsen, mensen, pausen, pensen, piesen, polsen, prinsen, schansen, sjansen, vorsen, walsen, wensen, zeisen.

Van sommige woorden bestaat een vorm op -sen en een vorm op -zen; soms zijn die gelijkwaardig, soms niet. Vergelijk:

- Zowel -sen als -zen is juist bij: forensen/forenzen, niesen/niezen, sausen/sauzen, schransen/schranzen, smousen/smouzen, sponsen/sponzen, tendensen/tendenzen.

- Het werkwoord kruisen krijgt altijd een s. Maar het meervoud van het zelfstandig naamwoord kruis mag je (in elke betekenis) zowel met een s als met een z schrijven.

- Er is betekenisverschil tussen persen (drukpersen), perzen (kattenras of tapijt) en Perzen als volk. Het werkwoord is altijd met een s: persen.

De s blijft verder staan in de volgende gevallen:

- In enkele verbogen bijvoeglijke naamwoorden: hese (een hese stem), confuse, diffuse, (on)heuse, (on)kiese, (on)kuise, struise.

- In aardrijkskundige afleidingen zoals Chinese, Bredase, Goereese, Hengelose, Parijse, Maassluise. Op grond van regel 2a komt er een dubbele s in bijvoorbeeld Eemnesse. Bij de naam 's-Hertogenbosch hoort de afleiding Bossche: een Bossche bol.

- Voor de uitgang -elijk: afgrijselijk, huiselijk, enz.

Het Nederlands kent nog meer sisklanken, die meestal in leenwoorden voorkomen. Bijvoorbeeld: [sj], [zj] en [dzj], zoals in: chocola, journaal en jungle. Ze worden bijna altijd geschreven zoals in de taal van herkomst; zie regel 1.