9. De klank [k]: c, k, q, enz.
De klank [k] heeft verschillende schrijfwijzen.
koek, accu, truck
In veel woorden, vooral echt Nederlandse woorden, wordt de klank [k] als k geschreven. Als gevolg van regel 1b (de herkomst van woorden) zijn er ook andere schrijfwijzen mogelijk, zoals: c in club, cc in accu, cch in gnocchi, ch in christen, ck in truck, g in shag, q in qat en qu in enquête.
De keuze tussen c en k geeft de meeste problemen, vooral in woorden van Griekse en Latijnse herkomst. Er zijn slechts enkele vuistregels:
- Voor de woordeindes -a, -air, -o, -um, -us komt meestal een c: circa, precair, risico, unicum, politicus. (Uitzonderingen zijn bijvoorbeeld krokus en muskus.)
- Een c krijgen de woorddelen act, ect, ict, oct, uct, catie, icaat en cage: actief, dialect, conflict, octaaf, product, locatie, publicatie, predicatie, predicaat, fabricaat, trucage.
- Het woorddeel elektr- krijgt een k: elektra, elektrisch, elektricien, elektrocuteren, elektronica. Dit geldt niet voor Engelse leenwoorden als electric boogie en electroclash.
Woorden die aan elkaar verwant zijn, worden niet altijd op dezelfde manier geschreven, als gevolg van vroeger gemaakte keuzes. Bijvoorbeeld: tractor - traktatie, lokaal - locatie, octaaf - oktober, akkoord - accorderen.
Soms wordt de c vervangen door een k of door cc om een verkeerde uitspraak te voorkomen: truc - truken(doos), stuc - stuken of stuccen, sec - secce. Een apart geval zijn de verbogen vormen van chic: een chique jurk, een chiquere jurk.
Van enkele woorden zijn twee vormen in de Spellingwijzer opgenomen omdat ze beide gebruikelijk zijn: kwantum (in de natuurkundige betekenis ook quantum), choqueren (ook shockeren), kado (officieel alleen cadeau) en sjiek/sjieke (officieel alleen chic/chique).